Błąd medyczny

Z roku na rok ze względu na rozwój medycyny, a tym samym wykonywanie coraz to trudniejszych i bardziej skomplikowanych zabiegów oraz z uwagi na zwiększenie zainteresowania zabiegami medycyny estetycznej rośnie liczba osób poszkodowanych w wyniku tzw. błędu medycznego. Warto pamiętać, iż w przypadku działania niezgodnego ze sztuką lekarską należy nam się rekompensata pieniężna w postaci zadośćuczynienia i odszkodowania. Mając na uwadze powyższe, w niniejszym artykule chcielibyśmy Państwu pokrótce przedstawić, czym jest tzw. „błąd medyczny” i w jaki sposób mogą Państwo dochodzić należnej Państwu rekompensaty.

 

Czym jest błąd medyczny?

Pojęcie błędu medycznego, zwanego również „błędem w sztuce lekarskiej” oraz „medycznym zaniedbaniem”, a także „błędem lekarskim” nie jest w polskim prawie zdefiniowane w postaci definicji legalnej. Jednakże definicję taką możemy wywodzić z art. 67A ustawy z dnia 06 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. W powyższym artykule została wprowadzona definicja legalna „zdarzenia medycznego”. W myśl powyższych przepisów, za zdarzenie medyczne uważane jest zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta albo śmierć pacjenta będąca następstwem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną:

1. diagnozy, jeżeli spowodowała ona niewłaściwe leczenie albo opóźniła właściwe leczenie, przyczyniając się do rozwoju choroby,
2. leczenia, w tym zabiegu operacyjnego lub
3. zastosowania produktu leczniczego lub wyrobu medycznego.

Najprościej rzecz ujmując, za błąd medyczny uznaje się takie działanie lub zaniechanie lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki, położnej lub osoby wykonującej inny zawód medyczny, które u pacjenta (poszkodowanego) spowodowało powstanie szkody.

 

Przesłanki odpowiedzialności za błąd medyczny.

Nie wystarczy jednak samo wystąpienie szkody, aby można było mówić o wystąpieniu błędu medycznego. Stwierdzenie, iż doszło do błędu w sztuce lekarskiej wymaga łącznego wystąpienia następujących przesłanek:

1. postepowanie pracownika medycznego musi być niezgodne z powszechnie uznanym, aktualnym stanem wiedzy medycznej,
2. postępowanie pracownika medycznego musi być zawinione,
3. szkoda,
4. związek przyczynowy między popełnionym błędem, a ujemnym skutkiem postępowania leczniczego w postaci śmierci pacjenta, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.

 

Rodzaje błędów.

 Obecnie rozróżniamy kilka głównych rodzajów błędów medycznych:

1. błąd diagnostyczny polegający na niewłaściwym, błędnym rozpoznaniu schorzenia, wynikającym z niewłaściwego stwierdzenia, że pacjent nie jest chory bądź też na uznaniu, iż pacjent choruje, albo postawieniu błędnej diagnozy. Jako przykład można podać nierozpoznanie zawału serca i „odesłanie pacjenta do domu”, wybór niewłaściwego sposobu przeprowadzenia porodu – siłami naturalnymi w miejsce koniecznego cesarskiego cięcia. Błąd ten można popełnić poprzez działanie oraz zaniechanie, np. poprzez niezapoznanie się z dokumentacją medyczną albo zaniechanie przeprowadzenia wywiadu lekarskiego,
2. błąd terapeutyczny mający miejsce wówczas, gdy chory został prawidłowo zdiagnozowany, jednakże zastosowano niewłaściwą metodę leczenia. Błąd ten może przykładowo polegać na przeprowadzeniu zabiegu pomimo istnienia przeciwskazań lekarskich, zleceniu niewłaściwej rehabilitacji, błędnym dawkowaniu leków,
3. błąd organizacyjny, będący następstwem wadliwej organizacji pomocy medycznej, która powoduje negatywne skutki dla pacjenta. W zakres tego pojęcia wchodzą wszelkie zaniedbania logistyczne, brak dostępu do diagnostyki oraz właściwego sprzętu, a więc np. brak odpowiedniej ilości wykwalifikowanego personelu medycznego oraz zakażenie wewnątrzszpitalne. Błąd ten może zostać popełniony przez podmiot odpowiedzialny za pełnienie funkcji administracyjnych lub organizacyjnych. A zatem, nie jest to błąd lekarski w ścisłym znaczeniu, jednakże w praktyce został ugruntowany pogląd, iż podmiot zarządzający placówką leczniczą musi dochowywać wszelkich procedur w sposób należyty oraz spełniać wszelakie wymagania sanitarne dotyczące np. przechowywania leków, dezynfekcji narzędzi medycznych czy też pomieszczeń,
4. błąd techniczny polega na zaniedbaniu, niewłaściwym realizowaniu słusznie podjętych decyzji przez pracowników medycznych. Jako przykład można wskazać pozostawienie przez lekarza w ciele pacjenta igły bądź pomylenie pacjentów,
5. błąd informacyjny, który polega na niedopełnieniu obowiązku, o którym mowa w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 02 listopada 2005 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Art. 31 ust. 1 stanowi, iż lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub jego ustawnemu przedstawicielowi przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu
6. niekiedy odrębnie od błędu informacyjnego wyróżnia się błąd rokowania polegający na wyrażeniu niewłaściwej prognozy, co do stanu zdrowia pacjenta.

Jest to wyliczenie powszechnie rozróżnianych błędów w sztuce lekarskiej. Może zdarzyć się sytuacja, iż zdarzenie wywołujące szkodę zostanie zakwalifikowane do innej aniżeli wyżej wymienione bądź jednocześnie do kilku powyższych kategorii. Zdarza się bowiem. Że szkoda powstaje w wyniku ciągu zdarzeń i działania/zaniechania wielu osób.

 

Wina lekarza jako przesłanka odpowiedzialności za błąd medyczny

                 Na wstępie należy podkreślić, iż podmioty lecznicze obowiązane są do świadczenia usług medycznych z należytą starannością, wymaganą dla usług tego rodzaju. Zachowanie tych osób powinno być zatem oceniane przez pryzmat profesjonalizmu obowiązującego w zawodzie. Dla potrzeb prawa medycznego można określić, że działanie lub postępowanie zgodne z zasadą należytej staranności wymaga przestrzegania określonych, sformalizowanych reguł medycznych, będących pochodną nauki i obecnego stanu wiedzy specjalistycznej, wiedzy racjonalnej, czyli zdrowo – rozsądkowej i działania z odpowiednim zaangażowaniem swej uwagi, jakiego wymaga dana sytuacja (M. Nesterowicz, Prawo medyczne, Toruń 2004, s.87).

Art. 4 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty stanowi natomiast, że lekarz ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Tożsame uregulowanie znajduje się również w art. 8 Kodeksu Etyki Lekarskiej.

Do przyjęcia winy lekarza lub członka personelu medycznego nie jest konieczne wykazanie, iż osoba ta w sposób rażący, czy umyślny dopuściła się naruszenia. Do przypisania odpowiedzialności odszkodowawczej wystarczy chociażby najmniejszy stopień zawinienia, a zatem jakiekolwiek odstępstwo od standardów postępowania. Warto także wspomnieć, iż zgodnie z art. 18 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz ma ustawowy obowiązek stałego doskonalenia zawodowego, a zatem lekarz nie może zasłaniać się brakiem aktualnej wiedzy na temat metod leczenia, dostępnych leków, nowych metod zabiegów czy diagnostyki lekarskiej.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 lutego 2010 roku, sygn. Akt V CSK 287/09 uznał, iż jeżeli zachowanie lekarza przy dokonywaniu zabiegu medycznego odbiega na niekorzyść od przyjętego, abstrakcyjnego wzorca postępowania lekarza, przemawia to za jego winą w razie wyrządzenia szkody.

Warto jednak zauważyć, iż lekarz nie odpowiada za wynik leczenia ani nie można mu przypisać odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Odpowiedzialność można mu przypisać tylko wtedy, gdy błąd był zawiniony, polegający na działaniu niezgodnym z przyjętym wzorcem. Jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 stycznia 2013 roku, sygn. Akt IV CSK 431/12, wina może zostać przypisana tylko w wypadku wystąpienia elementu obiektywnej i subiektywnej niewłaściwości postępowania. Element obiektywny występuje w przypadku naruszenia zasad wiedzy medycznej, doświadczenia i deontologii, zaś element subiektywny wiąże się z zachowaniem przez lekarza staranności, ocenianej przy przyjęciu kryterium wysokiego poziomu przeciętej staranności zawodowej.

Należy więc pamiętać, iż odpowiedzialność lekarza nie jest odpowiedzialnością absolutną i nie można mu przypiąć odpowiedzialności za każdą czynność, której konsekwencją było powstanie szkody.

 

Szkoda

Szkoda, jest to wszelki uszczerbek w dobrach lub interesach prawnie chronionych, których poszkodowany doznał wbrew swej woli. Szkoda medyczna zachodzi wtedy, gdy w trakcie leczenia/diagnozy doszło do popełnienia błędu lub zaniedbania przez personel medyczny, na skutek którego ucierpiał pacjent.

W przypadku szkody majątkowej poszkodowany może domagać się odszkodowania, zaś w przypadku szkody niemajątkowej (krzywdy) może domagać się zadośćuczynienia.

Dochodząc zapłaty odszkodowania pacjent powinien udowodnić wysokość doznanej szkody, zatem powinien wykazać jakie koszty poniósł na dalsze wizyty lekarskie, zakup leków, zabiegi rehabilitacyjne, dojazdy i pozostałe koszty, które powstały po jego stronie na skutek błędu medycznego.

Żądając zadośćuczynienia poszkodowany musi udowodnić wszystkie elementy krzywdy, dzięki którym możliwym będzie ustalenie jej rozmiaru, a więc: rodzaj, intensywność i czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych, stopień nieodwracalnych uszkodzeń, rokowań na przyszłość, szans na powrót do życia sprzed powstania szkody.

Poszkodowany może domagać się również innych świadczeń, jak np.:

• renty (art. 444 § 2 k.c.);
• sumy potrzebnej na koszty przygotowania do innego zawodu – jeżeli poszkodowany stał się inwalidą;
• koszty pogrzebu – w przypadku śmierci poszkodowanego;
• „renty alimentacyjnej” – w przypadku śmierci poszkodowanego (art. 446 § 2 k.c.).

 

Renta wyrównawcza

W przypadku zaś, gdy poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Jest to tak zwana renta wyrównawcza. Renta wyrównawcza jest świadczeniem przyznawanym na podstawie porównania przypuszczalnej sytuacji zarobkowej poszkodowanego jaka by istniała, gdyby wypadek się nie zdarzył (ile poszkodowany by zarabiał, gdyby nie błąd medyczny), a rzeczywiście otrzymywanymi po wypadku świadczeniami (ile poszkodowany otrzymuje wynagrodzenia po zdarzeniu medycznym).

 

Suma potrzebna na koszty przygotowania do innego zawodu

W praktyce chodzi tutaj np. o czesne oraz różne inne opłaty związane z podjęciem nauki, mającej na celu zdobycie nowego wykształcenia, a także o kursy, szkolenia, zakup podręczników i innych pomocy naukowych niezbędnych do przygotowania się i zdobycia umiejętności pozwalających na wykonywanie nowego zawodu, uwzględniającego stan zdrowia poszkodowanego.

 

Koszty pogrzebu

Osoba bądź placówka lecznicza odpowiedzialna za błąd medyczny obowiązana jest pokryć wszystkie poniesione przez Państwa koszty pogrzebu, zgodnie ze stawkami rynkowymi, które będą w pełni uzasadnione (np. poprzez przedstawienie faktury za usługi) i odpowiadające zwyczajowym kosztom ponoszonym w związku z pogrzebem w obrządku zgodnym z wiarą poszkodowanego.

 

Renta alimentacyjna

Renta alimentacyjna służy naprawieniu szkody poniesionej przez to, że pozostali bliscy utracili osobę zobowiązaną do alimentacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2004roku, sygn. akt II CK 360/02). Celem renty alimentacyjnej jest zatem rekompensata szkód (w Państwa sytuacji majątkowej) powstałych na skutek śmierci bliskiej osoby będącej jedynym żywicielem rodziny. Renta ta należy się osobom, względem których na zmarłym ciążył ustawowy obowiązek alimentacyjny (tzw. renta obligatoryjna), a także osobom, którym zmarły stale i dobrowolnie dostarczał środków utrzymania (tzw. renta fakultatywna). Zgodnie z definicją zawartą w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, obowiązek alimentacyjny to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Oznacza to, iż jeżeli w wyniku popełnienia przez lekarza bądź pracownika medycznego stracili Państwo małżonka, który był jedynym żywicielem rodziny (jako jedyny podejmował pracę), mogą Państwo dochodzić od osoby bądź placówki odpowiedzialnej środków na utrzymanie. Warto również wskazać, iż renty tej można dochodzić w przypadku straty przez małoletnie dziecko jednego z rodziców nawet w sytuacji, gdy w momencie doznania szkody rodzic, który stał się ofiarą błędu medycznego, alimentów nie płacił. Jak wskazał Sąd Najwyższy prawo do renty nie jest zależne od tego, czy zmarły faktycznie dostarczał środki utrzymania na rzecz osoby uprawnionej, zależy jedynie od tego, czy w chwili śmierci spełnione były przesłanki aktualizujące obowiązek alimentacyjny wobec tej osoby (Orzeczenie Sądu Najwyższego z 24 sierpnia 1990 roku, sygn. akt I CR 422/90, OSN 1991, nr 10-11, poz.124).

 

Związek przyczynowy

Związek przyczynowy jest to związek pomiędzy zachowaniem się człowieka lub innym zdarzeniem będącym podstawą odpowiedzialności, a wynikłą z tego szkodą. Ustalając związek przyczynowy należy ustalić, czy fakt B (szkoda) pojawiłby się, gdyby nie było faktu A (zachowania lekarza lub innego pracownika medycznego).

W kwestiach odpowiedzialności odszkodowawczej lekarzy warto podkreślić, iż jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego, w tzw. procesach lekarskich nie jest wymagane, aby związek przyczynowy pomiędzy postępowaniem lekarza a powstałą szkodą został ustalony w sposób pewny (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2007 roku, sygn. Akt II CSK 285/07). Udowodnienie jednak związku przyczynowego powinno wskazywać na wysoki stopień prawdopodobieństwa.

 

 

Dochodzenie roszczeń

1. Zgłoszenie roszczeń do Towarzystwa Ubezpieczeń

                Każdy lekarz oraz placówka medyczna są zobowiązani do posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, dlatego w pierwszej kolejności najczęściej poszkodowani dochodzą roszczeń właśnie od ubezpieczyciela.

Termin na wypłatę świadczenia przez Ubezpieczyciela wynosi 30 dni od dnia złożenia zawiadomienia o zdarzeniu, chyba że wyjaśnienia wszelkich okoliczności pozwalających na stwierdzenie odpowiedzialności w tym terminie nie było możliwe, wówczas Ubezpieczyciel powinien wydać decyzji w terminie 14 dni od dnia ustalenia wszelkich okoliczności, jednakże nie później niż 90 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o zdarzeniu ubezpieczeniowym bądź roszczenia. Podobnie jak w postępowaniu przed Sądem należy załączyć dowody potwierdzające powstanie szkody oraz jej wysokość. W przypadku ich niedostarczenia, Ubezpieczyciel wezwie Państwa do ich dostarczenia. Od każdej decyzji Ubezpieczyciela przysługuje możliwość odwołania oraz skierowania sprawy do Sądu.

Warto skorzystać w pierwszej kolejności z tej drogi, przede wszystkim z trzech powodów:

• nie jest sformalizowane, jak postępowanie przed Sądem,
• nie wymaga nakładów finansowych,
• w przypadku wystąpienia z powództwem do Sądu przeciwko Ubezpieczycielowi mamy możliwość dochodzenia odsetek za zwłokę, jeżeli wcześniej odmówił wypłaty odszkodowania.

 

2. Postępowanie przed Sądem

W przypadku wytoczenia powództwa muszą Państwo jako poszkodowani pamiętać o kilku rzeczach. Przede wszystkim, należy sprawdzić, czy Państwa roszczenie się nie przedawniło. Po drugie należy pamiętać, iż muszą Państwo określić, jakiej kwoty, z jakiego tytułu (odszkodowanie, zadośćuczynienie, renta) Państwo dochodzą. Kwoty te są trudne do oszacowania dla osoby nietrudniącej się tym zawodowo, z tego też względu oraz z powodu znacznego sformalizowania postępowania przed Sądem zaleca się konsultację z profesjonalnym pełnomocnikiem.

Kierując sprawę do Sądu, oprócz wskazania wysokości dochodzonego roszczenia, należy również wykazać związek przyczynowy między powstaniem szkody, a zachowaniem pracownika medycznego. Najczęściej na tę okoliczność (jak i wysokość szkody) powoływany jest dowód z opinii biegłego sądowego. W przypadku jego powołania należy liczyć się z dodatkowymi, często znacznymi kosztami na poczet zaliczki. W przypadku powództwa cywilnego, w celu udowodnienia zasadności roszczenia, konieczne jest przeprowadzenie szeregu dowodów np. z dokumentów, dokumentacji medycznej, zdjęć, zeznań świadków.

Z uwagi na fakt, iż postępowanie cywilne przed polskim Sądem jest dwuinstancyjne, każda ze stron ma możliwość złożenia apelacji w przypadku niekorzystanego dla niej rozstrzygnięcia Sądu I instancji. Z tego też względu postępowania przed Sądem często trwają długie lata.

 

3. Postępowanie przed Wojewódzką Komisją do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych

Wojewódzkie Komisje Orzekania o Zdarzeniach Medycznych rozpoczęły działalność na skutek nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 06 listopada 2008 roku. Celem postępowania przed taką Komisją jest ustalenie czy zdarzenie powodujące szkodę stanowiło zdarzenie medyczne (definicja powyżej).

Komisje działają w składzie 16 osobowym i mieszczą się w: Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu, Zielonej Górze.

Wniosek o ustalenie, o którym mowa powyżej, wnosi się w terminie 1 roku od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, nie później jednak niż 3 lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące szkodę do Komisji właściwej ze względu na siedzibę szpitala, w którym doszło do szkody. Z wnioskiem może wystąpić sam poszkodowany lub jego przedstawiciel ustawowy a w przypadku śmierci poszkodowanego pacjenta również jego spadkobiercy.

W przypadku wszczęcia postępowania przed Komisją, maksymalna wysokość rekompensaty, którą może uzyskać poszkodowany wynosi 100.000,00 zł w przypadku zakażenia, uszkodzenia ciała, lub rozstroju zdrowia pacjenta oraz  300.000,00 zł w przypadku jego śmierci na skutek błędu medycznego.

Niewątpliwą zaletą postępowania przed Komisją jest to, że wymaga ono mniejszych nakładów finansowych aniżeli postępowanie przed Sądem. Opłata od wniosku o rozpoznanie sprawy nie jest uzależniona od wysokości dochodzonego roszczenia i wynosi zawsze 200 zł.

Istotne jest również to, iż dochodzenie roszczeń przed Komisją jest niezależne od postepowania sądowego, w związku z powyższym niekorzystne rozstrzygnięcie zapadłe przed Komisją nie zamyka poszkodowanemu drogi do dochodzenia roszczeń przed Sądem.

 

Więcej informacji

Jeżeli zostali Państwo poszkodowani w wyniku błędu medycznego i chcą Państwo uzyskać poradę zapraszamy Państwa do siedziby Kancelarii przy ulicy Nowoursynowskiej 143k lok. 3, do kontaktu mailowego na adres: kancelaria@lawyersoffice.pl ,telefonicznego pod numerem: +48 882 120 775 lub skorzystanie z formularza kontaktowego celem umówienia wizyty. Nasz zespół prawników chętnie odpowie Państwu na wszystkie pytania.