🔗Część pierwsza artykułu tutaj: „Opieka naprzemienna” – część I
Opieka naprzemienna a alimenty
Aktualnie brak jest przesłanek ku temu, aby w sposób automatyczny uznawać, że władza naprzemienna znosi obowiązek łożenia alimentów. Opieka naprzemienna będzie miała na pewno istotne znaczenie przy orzekaniu o wysokości alimentów, jednak nie ma podstaw prawnych, aby przez orzeczenie opieki naprzemiennej znosić obowiązek alimentacyjny. Przy opiece naprzemiennej każdy z rodziców w identyczny sposób realizuje swój obowiązek alimentacyjny w formie osobistych starań i utrzymuje dziecko przez taki sam okres czasu. Nie mniej wysokość alimentów zależy również od możliwości zarobkowych i majątkowych każdego z rodziców. W sytuacji, w której występują znaczne dysproporcje rodziców w możliwościach zarobkowych albo majątkowych, wówczas zasadnym jest orzeczenie alimentów na dziecko płatnych do rąk uboższego rodzica. Jest to uzasadnione zasadą równej stopy życiowej rodziców i dzieci, co należy uznać za utrwalony pogląd w orzecznictwie.[1] Reasumując trzeba wskazać, iż w obecnym stanie prawnym (w ocenie autora) opieka naprzemienna jest jedynie formą kontaktu rodziców z małoletnimi dziećmi i nie wywiera wprost skutków w zakresie miejsca zamieszkania dziecka, władzy rodzicielskiej oraz obowiązku alimentacyjnego.
Opieka naprzemienna – orzecznictwo
Ponieważ w przepisach k.r.o. brak przepisów dotyczących opieki naprzemiennej brakuje również w przepisach szczególnych przesłanek w jakich sytuacjach może ona zostać orzeczona. Należy w tym zakresie kierować się ogólnymi przesłankami wynikającymi z art. 58 § 1a k.r.o. oraz art. 107 § 1 i 2 k.r.o. Za naczelną zasadę należy uznać dobro małoletniego. Jest to pojęcie niezdefiniowane w ramach przepisów prawa i za każdym razem sąd orzekający biorąc indywidualne okoliczności danej sprawy musi ustalić jakie rozstrzygnięcie będzie najkorzystniejsze dla dziecka. W doktrynie podkreśla się, że dobro małoletniego to stworzenie warunków do prawidłowego rozwoju dziecka zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. Wszystkie rozstrzygnięcia dotyczące dzieci muszą również nade wszystko uwzględniać dobro dziecka, a nie rodzica.
Zauważyć należy, iż na chwilę obecną opieka naprzemienna jest rzadko zasądzana. Wynika to m.in. z dużej rezerwy sędziów rodzinnych, którzy nie traktują takiej formy kontaktów jako wiodącej. Cały czas kontakty w formie, gdzie jeden z rodziców spotyka się w określone dni tygodnia lub miesiąca z dziećmi dominują w orzeczeniach sądów rodzinnych.
Dobro dziecka
Warto również wskazać, iż przesłanki do orzeczeni opieki naprzemiennej nie są tak łatwe do spełnienia. Jak to zostało powyżej zauważone sąd przy rozstrzyganiu o formie kontaktów powinien kierować się jedynie dobrem dziecka. Sytuacja jest prosta, gdy rodzice dochodzą do porozumienia co do wprowadzenia opieki naprzemiennej. Nie mniej nawet w takim przypadku, jeżeli dalej toczy się postępowanie sądowe, sąd ma obowiązek zbadania danej ugody pod kątem dobra dziecka.
Przesłanką pozytywną za orzeczeniem opieki naprzemiennej jest porównywalny stopień związania dziecka z każdym z rodziców. W sytuacji, w której relacja pomiędzy dzieckiem, a jednym z rodziców jest zaburzona może okazać się, że takie ustalenie kontaktów nie byłoby dobre dla dziecka. Istotnym jest również, aby miejsca zamieszkania rodziców były położone w miarę niedaleko siebie, tak aby dziecko miało porównywalny czas dojazdu do szkoły od każdego z rodziców. W sytuacji, w której rodzice mieszkają w dużej odległości od siebie np. w różnych miastach, trudno sobie wyobrazić realizację opieki naprzemiennej, gdyż znacznie utrudniona by była realizacja obowiązku edukacyjnego dziecka. Okoliczność, że dziecko spędzałoby kilka godzin codziennie w dojazdach do szkoły mieszkając z jednym z rodziców, zaś mieszkając u drugiego czas na dotarcie byłby znacząco mniejszy, przemawia za ustaleniem kontaktów nie w formie opieki naprzemiennej, lecz typowych kontaktów. Istotnym jest również, aby każde z rodziców dysponowało porównywalnymi warunkami mieszkaniowymi tzn. dziecko powinno mieć wydzieloną dla siebie część mieszkania. Optymalnym rozwiązaniem byłaby sytuacja, kiedy dziecko ma osobny pokój dla siebie urządzony u każdego z rodziców. W końcu bardzo istotnym jest, aby rodzice byli w stanie ze sobą współpracować. Praktyka sądowa zna wiele sytuacji, w których rodzice pozostają ze sobą w tak głębokim sporze, że niemożliwym jest współdziałania w ramach najbardziej podstawowych kwestii dotyczących dziecka. Taka sytuacja negatywnie przemawia za ustaleniem opieki naprzemiennej, nie mniej nie przekreśla jej całkowicie. Rozwiązaniem takiej sytuacji jest ustalenie, że przekazanie dziecka będzie odbywało się w miejscu neutralnym np. w szkole, gdzie małoletni jest rano przyprowadzany przez jednego z rodziców, zaś po lekcjach odbierany przez drugiego z rodziców.
Podsumowanie
Podsumowując należy wskazać, iż opieka naprzemienna jest specyficzną formą wykonywania kontaktów rodziców z dziećmi. Jako że jest to stosunkowo nowa instytucja, nie cieszy się popularnością i jest orzekana dość rzadko przez sądy rodzinne. Nie mniej należy ocenić opiekę naprzemienną pozytywnie, gdyż zmierza ona do zachowania równowagi procesie wychowania i zapobiega „zawłaszczaniu dziecka” przez rodzica wiodącego.
Więcej informacji
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani dodatkowymi informacjami zapraszamy do siedziby Kancelarii, do kontaktu mailowego na adres: kancelaria@lawyersoffice.pl ,telefonicznego pod numerem: +48 882 120 775 lub skorzystanie z formularza kontaktowego celem umówienia wizyty. Nasz zespół prawników chętnie odpowie Państwu na wszystkie pytania.
Przypisy
[1] Uchwała całej Izby Cywilnej SN z dn. 09 czerwca 1976 r. III CZP 46/75 LEX nr 1966; Uchwała całej Izby Cywilnej SN z dn. 16 grudnia 1987 r. III CZP 91/86 LEX nr 3342
Autor: Radca Prawny Wojciech Nowicki